Saturday, 27 April 2024

Informazione dal 1999

Olbiachefu

43 annos in una note - una storia vera raccontata in logudorese

Il 18 novembre 2013 Olbia venne travolta da una terribile alluvione. Racconto di Maria Detoto

43 annos in una note - una storia vera raccontata in logudorese
43 annos in una note - una storia vera raccontata in logudorese
OLBIAchefu

Pubblicato il 18 November 2023 alle 16:57

condividi articolo:

Olbia. Lunis 18 de su Mese de Santandria, che a ogni die a sas noe de manzanu fia pronta pro ch'essire a caminare. Sa piòpida falaiat dae in antis de arvèschere die, ma no mi so assuconada ca fia frunida cun botes artos e una tuta a trence. Lu ponia in contu chi fiat tempus sou, de s'istajone. A cando a sas ùndighi so torrada a domo.
Mancari a bonu modu, fiat sighende a piòere. Apo aprontadu s'ustu e a cando a mesudie m'at telefonadu maridu meu, nende chi che fiat fora de Terranoa e chi non recuiat a domo pro manigare. M'at fatu piaghere nessi gai aio pagos piatos de mi samunare, ma a sas duas passadu mesudie, bidende chi fit iscurighende meda, l'apo telefonadu nende-li de torrare a domo ca aio timòria. Difatis a sas bàtoro passadu mesudie pariat sero mannu e aiamus atzesu finas sas lughes intro de domo. Apo telefonadu a Beatrice, un'amiga mia de Otieri, pro li nàrrere de sas timòrias chi aio pro su chi fiat sutzedende a in antis de ojos mios: unu nieddore {iscurigore) serradu imboligaiat totu. A sas 16.30 unu burdellu de màchinas chi beniat dae carrera m'at fatu pessare. Eo isto a pianuterra de una domo chi comente nd'esso, sas màchinas in s'istrada rujant a sa lestra e su prus de sas bias non sighint sas règulas e ogni die sutzedint disgràtzias. Tando it'apo fatu, che so bessida a fora e apo bidu chi non fiat comente fia pessende eo, sas màchinas aiant fatu comente a tupone in cantu, a manca de su gancellu de domo mia 30 metros
prus in bàssiu, custas fiant caminende a passu de cocòide ca si fiat formadu un istranu apoju de abba. Apo bidu chi non fiat a curtzu ne a sa pedrìssia de domo e ne a sa rujadura de s'istrada; pro custa rejone so torrada a intro de domo e m'apo bestidu "sos trastos de sa piòpida" chi aio impitadu su manzanu. Bessida dae domo, mi so posta in mesu de sa carrera chirchende de èssere de agiudu, profàghere in modu chi sas màchinas ch'esserent bessidas sena dannu perunu, difatis cun sa manu manca inditaio a sos autistas chi a manca non si podiat passare, e cun
sa manu destra inditaio su caminu pro che dare in sa pigada chi nch'essiat in Carrera Vittorio Veneto. Duncas sos autistas faghiant su chi lis naraio eo e bidio chi custos mi sighiant siguros, finas si no aio perunu tìtulu a lu fàghere. lmpertantu, cumpresu totu su chi fiat sutzedende, sighio a inditare chentza mi rèndere contu {m'abbizare) de su perìgulu chi, dae cue a pagu tempus, totus aiamus apidu vìvidu. Finas sa Protetzione Tzivile sighiat sos inditos mios e de custu mi nde so abbista solu a poi chi m'est passadu in antis su Pick-Up cun s'iscrita chi si podiat reconnòschere. A cussu puntu apo lassadu su logu in ue fia pro sighire chie, segundu su pàrrere de totus, nos podiat dare mezus notìtzias a riguardu de su chi fiat sutzedende. Mi che lis so acultziada e apo pedidu giarimentos.

M'ant rispostu: "Semus in francas de su Signore!". " Bellu consolu" apo pensadu, e no ischende comente la pòdere cumprèndere custa cosa chi m'aiant nadu los apo aziados, pedende ancora notìtzias. M'ant rispostu, arzende sos bratzos a chelu, chi su riu nde fiat pro birare (nd'essire a fora). Cherio ancora ischire... ma che fiant già dados
in su deretu de Carrera Vittorio Veneto. Sas màchinas chi fiant benzende dae su logu de su canale fiant semper de prus e non si podiat torrare alenu...s'aera fiat niedda e pesante. E una fila longa de màchinas si tucaiant cun òrdine in su matessi deretu de su Pick Up. Bidu chi su passu de sas màchinas como fiat regulare, apo detzisu de recuire a domo. L'apo nadu a fizu meu de cantu fiat sutzessu pagu prima, lende in cunsideru sas rispostas de pagu cunfortu chi m'aiant dadu sos de sa Protetzione Tzivile. Non l'aio cunsideradu bene su perìgulu ca pensaio chi cussas
paràulas chi m'aiant nadu fiant fora de misura. Segundu me non fiat beru, ca si fiat istadu gasie m'aiant dèvidu pònnere in s'avisu de su perìgulu imbeniente chi dae cue a pagu aiamus àpidu vìvidu. M'aiant pòtidu nessi cunsizare de che pigare a su pianu de subra, de nch'apartare sa màchina e cant'àteru b'aiat. E intames, nudda.

Custu in pagu o prus de trinta minutos. A sas 17.00 est torradu maridu meu ma finas si m'at apasigadu bidende-lu recuire, a s'iscuta fia torra assuconada ca m'at nadu chi che deviat torrare a bessire pro andare in carrera Aldo Moro a fàghere un'acontzu de traballu (maridu meu est eletricista). "Ma mancu cun unu tempus
malu goi resessis a istare in domol", mi li so annicada finas chi l'at bogada de cabu. S'est setzidu in s'otomana isetende chi sa piòpida esseret agabbada chentza pensare minimamente a sa timòria chi aio e de s'aju chi mi fiat lende semper de prusl. Difatis aberio e serraio de continu sa gianna de domo nende a maridu meu de cantu e de comente su livellu de s'abba fiat creschende in lestresa in carrera, impertantu isse sètzidu in s'otomana cun sa giaes de sa màchina in manos, agiummai prontu a ch'essire, mi rispondiat chi non fiat sutzedende nudda, chi fia
tropu assustada.

A sas 17.30 apo betadu un'ùrulu in su matessi momentu chi su tapeto de s'intrada, dae unu birde giaru fiat mudadu in unu birde iscuru chi cheriat nàrrere chi s'abba nde fiat bintrende a domo. A cussu puntu ambos duos cun cantos de istratzu amus chircadu de nde sulzire s'abba e impertantu àter'abba
misciada a ludu intraiat pianu pianu dae sos àteros aposentos formende comente undas minoreddas: no b'aiat resone peruna pro bi la sighire. Maridu meu, chentza si rèndere contu de su perìgulu, ch'est brincadu a sa pedrìssia de sa ventana, s'est postu a fàghere fotografias e impertantu chi faghiat custu mi naraiat chi che podiamus bessire dae cue e de nos incaminare in sa pigada de carrera Vittorio Veneto, comente tantas àteras pessones fiant già fatende. S'abba, impertantu, fiat giòmpida a benujos (sos mios: so arta 1,50 cm.lii) e duncas maridu meu at
cunsizadu de leare un'iscala, de l'assentare fora, de che pigare a subra e de che brincare sa cresura in linna de sa domo. Mi so bortada no ischende in ue che fia pòtida rùere, su sentidu mi naraiat de restare intro de sa domo (difatis in pagu o prus de 5 minutos in carrera s'abba che fiat pigada a tres metros de artària ... ma
custu l'apo ischidu a poi ... ). Su de èssere bistada rebelle m'at sarvadu sa vida, finas si in cussa apretada de sos momentos, non si cumprendiat ite si deviat fàghere e comente sas cosas fiant dèvidas èssere fatas. Maridu meu ch'at assentadu un'iscala a fortighe fora in s'àtera ala de sa domo chi fit a lacana cun su corrale de su palatu e, finas si in custu bi fiat già s'abba a còlumu, nessi permitiat a che colare. Resessida a che giumpare s'imbaru, che so dada a su corrale de fora cun s'abba chi giompiat finas a titas, gai cun sos bratzos arziados mi so incaminada a
sas iscalas de fora chi che giughiant a sos pianos de subra. S'abba fiat astrada, fiagosa e pesosa. Caminaio cun fadiga, sos botes artos de gomma si fiant prenados de ludu e a nde pesare sas ancas pro giòmpere a sas iscalinas est istadu unu momentu malu, proite su pesu de sos botes e sas iscalinas rassinosas mi nche torraiant a giosso. Pro fortuna chi bi fiat Lughia, sa bighina de domo, chi dae sos pianos de subra nd'est curta (cùrrida) a nos agiudare, a mie e a àtere chi in su momentu si fiant annantos. Giòmpida a su primu pianu che so intrada in una gianna aberta. Fia ben'abbambanada de abba e de àteru, apo pedidu unu càmbiu de bestires assiutos, ma su padronu de domo ancora leadu male dae su chi fiat sutzedende non resessiat a cumprèndere sa netzessidade de cussa presse. Cun
redortùmine bi l'apo sighida: "Dade-mi cussu chi cherides, su chi contat est de mi nde bogare sos bestires infustos!!!". Poi de unu pagu mi che so agatada intro custos cartzones de 52 de mesura... , pro cantu su de suta fiat ancora infustu nessi unu pagu de allèbiu lu daiant. Poi de chimbe minutos apo bidu chi maridu meu fiat
resessidu a giòmpere a su primu pianu. lsse non fiat bènnidu dae su carraie, oramai carralzadu de abba, ma si fiat aggantzadu a sa runda de s'ispassitzu e fiat giòmpidu a s'iscala; dae cuss'iscala giuilaio a fizu meu chi fiat ancora in domo pro "m'atzertare de comente sunt sas cosas", naraiat isse. Bellegai sighende su caminu chi aiat fatu su babbu finas isse fiat giòmpidu a se a nois. Dae cussu momentu est comintzada sa note prus longa e prus istrana de sa vida mia. Non si b'at a crere ma mi fio assussegada, nois tres umpare, a su siguru: faeddaiamus pagu, istaiamus
atentos a nàrrere su chi pensaiamus, ma aberu no aio prus gai tanta timòria, ca non fimus solos. Tantas pessones a inghìriu a nois, cun nois, un andalieni lezeru de zente caminaiat in su repianu. Niune ancora aiat giaru cussu chi in carrera fiat sutzedende, pro lu cumprèndere si deviat atraessare unu de sos duos apartamentos, de sos cales sas ventanas che daiant in sas carreras prus male postas. Acerados a sas ventanas, iscrètidos, aturdidos e custa borta assuconados, amus bidu...

Solu iscuru e su cùrrere pàsidu e sighidu de unu mare de abba... Sa prima borta chi cussu sero apo betadu oju a su rellozu de su chi giughia a curtzu a mie signaiat sas 18.00, solu in mes'ora su disacatu. Su cateddu nostru, chi fidele
sighiat ogni die a maridu meu a su traballu e isetaiat in màchina trancuillu ch'esseret torradu, non fiat cun nois. "lnue est Bruno?" .... su cateddu fiat restadu in màchina e custa fiat oramai coberta dae s'abba... mancu una paràula de unu contra s'àteru, non b'aiat àteru de annànghere. Amus vìvidu momentos agiummai(NON SI CAPISCE): tres famìlias chi pagu si connoschiant, chi fiant a su reparu in su matessi logu in una paghe chi non fiat bera, no ischiamus ancora dae ite fimus fuidos, chircaiamus de atzetare custa proa in sa manera prus trancuilla
possìbile. Ma a cando a sas 22.00 amus comintzadu a cumprèndere. Sas carreras suta a nois non bi fiant prus, non b'aiat màchinas, non b'aiat lughe. Resessiamus cun fadiga a àere carchi notìtzia pro mèdiu de sos telefoneddos, su riu de s'abba aiat mudadu sas leges de sa fisica: curriat in pigada in Carrera Vittorio Veneto!.

 

Racconto in due parti. Seconda parte domenica 19 novembre 2023.